कला

लघुकथा : “मौनको मूल्य”

• अनिमेष नीलमकुमार पौड्याल
• २७ बैशाख शनिबार, २०८२ | १७:२२:०० मा प्रकाशित

गाउँलेहरू भन्छन्—साँईलो बोलेन भने गाउँ थन्किन्छ। ऊ बोल्थ्यो, तर कामले। उ उठ्थ्यो उषाले ओठ खोल्नुअघि नै, झोला बोकेर हिँड्थ्यो पाखाको ढिस्कोतिर। बारि जोत्ने देखि लिएर रूख ढाल्नेसम्म—साँईलोलाई नडाकी कसैले सकेन।

तर आजकल ऊ घरको ओछ्यानमै गाडिएको छ—शब्द बिना, उज्यालो बिना।

पहिला उसँग शक्ति थियो, हाँसो थियो, अनि गाउँ थियो। अब ऊ चुप छ। र गाउँलेहरू पनि।

“उ बेला त उसले सबैको भार बोकेको थियो,” आमा भन्छिन्, “अहिले उसले आफ्नो पीडा पनि बोकेन।” साँईलो बिरामी भयो—तर कसैलाई भन्यो छैन। नसकेर, होइन; नभनेर। शायद थकित थियो—कुरा गरेर कहिल्यै केही नपाउनेसँग।

गाउँलेहरू भन्थे, “त्यो त फुर्सदी पाएको बहाना हो, काम नगर्ने बाटो हो।” कोही भन्थे, “घरमा त अब चुलो नै बल्दैन रे।” तर कोही अगाडि बढेनन्।

एक साँझ—एकाएक गाउँमा हल्ला चल्यो, “साँईलोको बोली बन्द भयो रे।” शब्दशून्यता गाउँभरि फैलियो। तब बल्ल मान्छेहरू उसका घर पुगे—कसैले अभिवादन दिए, कसैले चामल।

त्यही साँझ साँईलोले आँखा चिम्लियो—अन्तिम चोटि।

उसको शोकमा बरखि चल्यो। गाउँलेहरू आए, कोही घ्यु लिएर, कोही नुन, कोही चिनी। एक साताभित्रै त्यो घरमा खानेकुराको थुप्रो लाग्यो—जति जिउँदो हुँदा कहिल्यै देखिएको थिएन।

म आँगनमा उभिएको थिएँ—साँईलोको ओछ्यान सँगै, त्यो मौनताभित्र। मलाई लाग्यो, ऊ अझै त्यही छ, सबलाई हेरेर हाँसिरहेको छ—“अब सबैले मेरो बोली सुने, जब म बोलिन।”

पाैड्याल बाग्लुङ् निवासी हुन्, हाल लण्डनमा छन् ।